Zeldzame werken van Aleksandr Poesjkin verdwenen uit Nationale Bibliotheek

Zes zeldzame boeken uit de 19e eeuw van de Russische schrijver Aleksandr Poesjkin zijn in 2023 gestolen uit de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag. Het gaat om eerste drukken die worden beschouwd als onvervangbaar cultureel erfgoed. De bibliotheek heeft het nieuws nu openbaar gemaakt en roept het publiek op om te helpen bij de opsporing van de werken.

Volgens de autoriteiten kan de diefstal gelinkt worden aan een Georgische georganiseerde misdaadgroep die zich richt op het stelen van zeldzame boeken uit Europese bibliotheken. Hoewel er inmiddels meerdere verdachten in verband met deze misdrijven zijn opgepakt, zijn de werken van Poesjkin nog steeds spoorloos.

Het gaat om eerste edities van onder andere Ruslan i Ljoemila, Graaf Noelin, Poltava, Boris Godoenov, De Zigeuners en De Kaukazische Gevangene. De KB heeft gedetailleerde informatie over de boeken, inclusief originele signaturen en unieke kenmerken zoals handgeschreven notities, beschikbaar gesteld in de hoop dat deze helpen bij herkenning en terugkeer.

Europol meldt dat dezelfde misdaadgroep verantwoordelijk wordt gehouden voor de diefstal van minstens 170 boeken uit nationale en historische bibliotheken in onder meer Tsjechië, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Letland, Litouwen, Polen en Zwitserland tussen 2022 en 2023. De totale geschatte waarde van de gestolen boeken bedraagt ongeveer 2,5 miljoen euro. Toch wordt het cultureel verlies als “onmetelijk” bestempeld.

De daders hadden het vooral gemunt op eerste drukken van werken van Russische auteurs zoals Poesjkin en Nikolaj Gogol. Hun werkwijze varieerde: soms werden originele boeken vervangen door vervalsingen van uitzonderlijke kwaliteit, andere keren betrof het inbraken. Volgens Europol waren de kopieën zó goed dat ze zelfs experts wisten te misleiden. In bepaalde gevallen zijn de gestolen werken via veilinghuizen in Sint-Petersburg en Moskou doorverkocht, wat de opsporing bemoeilijkt.

Het internationale onderzoek naar de diefstallen werd gecoördineerd door Europol en Eurojust, en betrok meerdere opsporingsdiensten uit heel Europa. Wilma van Wezenbeek, algemeen directeur van de KB, benadrukte het belang van deze samenwerking: “Het is belangrijk dat ook dit soort incidenten besproken worden, zodra het politieonderzoek dat toelaat.”

De KB heeft inmiddels alle beschikbare informatie over de gestolen Poesjkin-boeken openbaar gemaakt. Daarmee hoopt de bibliotheek dat ook particuliere verzamelaars en zogenaamde ‘internetdetectives’ kunnen bijdragen aan het terugvinden van de werken.

“We zijn tot nu toe terughoudend geweest,” gaf Van Wezenbeek toe over de eerdere beslissing om de diefstal niet meteen publiekelijk te maken. “De eerste prioriteit was natuurlijk om het beveiligingslek te dichten, maar ik zie ook in dat we het nieuws niet zo breed gedeeld hebben als we hadden kunnen doen.”

De KB roept iedereen op die mogelijk over informatie beschikt over de gestolen boeken, om zich te melden. De hoop is groot dat de werken uiteindelijk weer hun rechtmatige plaats in de nationale collectie kunnen innemen.